تحلیل و بررسی روند سیره نویسی شیعیان

سیره نگاری از علومی است که با حدیث ارتباط مستقیم دارد، و موضوع آن زندگی رسول الله صلی الله علیه و آله است. در این میان هرچند تصور می رود عمده سیره ها نوشته اهل سنت است می توان جریان هایی را در میان علمای شیعی یافت که به نگارش سیره رسول الله صلی الله علیه و آله پرداخته است. ابهام زدایی از اندیشه شیعیان مبنی بر توجه به ائمه خود و عدم توجه به رسول الله صلی الله علیه و آله از ضروریات است. پاسخ به این اندیشه مستلزم پاسخگویی به سئوالات دیگری است، از این رو بررسی موانع و مشکلات احتمالی این جریان ضرورت دارد و باید روشن کرد که آیا واقعا برخی سیره نویسان آغازین شیعه نبوده اند؟ آیا شیعیان در میان نخستین سیره نویسان حضور ندارند؟ آیا نگرش دینی آنان باعث پیدایی قالب خاص در سیره نویسی شده است؟ آیا در سیره نگاری شیعیان تغییر قالب و رویکرد ایجاد شده است؟ به نظر می رسد که شیعیان، با بی توجهی به قانون منع تدوین حدیث و با تأسی از امامان معصوم خود در زمینه سیره رسول الله صلی الله علیه و آله فعال بوده اند و در قالب های مختلفی چون تک نگاری، کتب مغازی، تاریخ الانبیا و دلائل نگاری به نگارش سیره رسول الله صلی الله علیه و آله پرداخته اند. البته بسیاری از آثار شیعیان در سیره طی قرون اولیه از میان رفته و آثار اندکی در قالب های نامبرده بر جای مانده اند؛ اما از سده چهارم هجری قمری شیعیان با رویکرد تازه ای به نگارش سیره رسول الله صلی الله علیه و آله همراه با سیره ائمه معصومین علیهم السلام پرداختند. خوشبختانه بسیاری از این آثار موجود است. علاوه بر آن آثار مذکور، آثار منظومی هم در سیره و نعت رسول الله صلی الله علیه و آله وجود دارد که بی اساس بودن اتهام فوق را اثبات می کند.